نگاهی به زندگی روح الله خالقی

خالقی آهنگساز و نوازنده ویولن و مدرس موسیقی در سال ۱۲۸۵ شمسی در ماهان کرمان به دنیا آمد.

در چندماهگی به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. تحصیلات ابتدایی‌اش در تهران و شیراز و اصفهان گذراند. در تهران به مدرسهٔ آمریکایی‌ها رفت و در آنجا همراه سایر شاگردان سرود هم می‌خواند.

او در ۱۷ سالگی به مدرسه عالی موسیقی رفت و مفتخر به شاگردی نزد استاد علینقی وزیری گردید و اینگونه نخستین گام را در مسیر حرفه ای شدن برداشت. او تصمیم گرفت که کار خود را در همین مدرسه ادامه دهد که با مخالفت شدید پدرش مواجه گردید. هر چند خود پدر عاشق موسیقی بود ولی رفتن به مدرسه موسیقی و انتخاب حرفه موسیقی را کار بیهوده ای می دانست و گمان می برد اینگونه در نهایت امر روح الله مطرب کوچه و بازار خواهد شد. حتی وساطت های علینقی وزیری و یحیی دولت آبادی نیز نتیجه نداد، به همین سبب وی مجبور شد به دور از چشمان پدر و به صورت پنهانی تحصیلات خود را در مدرسه عالی موسیقی تا گرفتن حکم تدریس ادامه دهد و اینگونه به پدرش ثابت کرد که در پی مطربی نبوده.

. در سال ۱۳۱۰ از دارالفنون دیپلم گرفت و وارد دارالمعلمین شد. در خرداد سال ۱۳۱۳، دارالمعلمین به «دانشسرای عالی» تغییر نام یافت. خالقی مدرک لیسانس خود را از این دانشسرا در رشتهٔ فلسفه و ادبیات دریافت نمود.

وی در ۱۳۱۴ وارد خدمت دولتی در وزارت فرهنگ گردید و در ۱۳۱۷ معاون دفتر وزارتی وزارت فرهنگ شد. در ۱۳۲۰ به پیشنهاد وزیری، معاون ادارهٔ موسیقی کشور و نیز معاون هنرستان عالی موسیقی شد. در ۱۳۲۵ مدتی در وزارت کار و تبلیغات کار کرد. در ۱۳۲۷ متصدی دبیرخانهٔ هنرهای زیبا شد. در ۱۳۲۸هنرستان موسیقی ملی را تأسیس کرد و رئیس آن شد.

در سال ۱۳۳۴ در چارچوب برنامه‌های انجمن ایران و شوروی به این کشور سفر کرد. همچنین در ۱۳۳۵، سفرهایی را به کشورهای رومانی، فرانسه و هندوستان انجام داد. دستاورد وی از سفر هند، مجموعه مقالاتی در زمینهٔ موسیقی و رقص در این کشور بود.

خالقیآهنگساز و موسیقیدان و مورخ تاریخ موسیقی و سردبیر چند نشریه فرهنگی موسیقایی سالها در رادیو ایران نیز فعالیت داشت و از جمله رئیس شورای موسیقی رادیو بود و برنامه‌های رادیویی «یادی از هنرمندان درگذشته» و «ساز و سخن» را راه‌اندازی کرد. وی همچنین، سرپرست ارکستر گل‌ها نیز بود.

از آهنگ‌های ساخته خالقی که در این دوره بسیار موردپسند بود و از رادیو بسیار پخش می‌شد «رنگارنگ شماره یک» در دستگاه اصفهان بود. همکای او با غلامحسین بنان و نیز مرتضی خان محجوبی آثاری ماندگار را در تاریخ موسیقی گل‌ها و نیز موسیقی ایران رقم زد. 

 روح‌الله خالقی به دلیل  فشار کاری زیاد و عدم توجه کافی به تغذیهٔ مناسب، او را به زخم مبتلا کرد. از سال ۱۳۳۹ ه‍.ش به بعد، معالجات متعدد و عمل جراحی برای بهبود بیماری گوارشی او، تحت نظر پزشکانی مانند یحیی عدل انجام شد اما به نتیجه نرسید و مؤثر واقع نشد.

سرانجام روح‌الله خالقی در ۲۱ آبان سال ۱۳۴۴ ه‍. ش، بر اثر سرطان معده درکشور اتریش درگذشت .