آشنایی با سه تار
ساز سه تار از جمله ساز های ایرانی و پرطرفداری است که قدمت بسیار دارد. سهتار از سازهای
زهی و مضرابی موسیقی ایرانی است که با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست (برای نوازندهٔ راستدست)
نواخته میشود. ساز سه تار در محدوده جغرافیایی غرب آسیا رواج داشته است و برخی از جمله
عدهای از عرفا به ساز سه تار «اوتار» نیز میگویند. سه تار را از خانواده تنبور دانسته اند و امروزه
در مقایسه به تار نزدیکتر است و معمولا نوازندگان تار با ساز سه تار نیز آشنایی دارند.هرچند سهتار
را از خانوادهٔ تنبورمیدانند اما امروزه از نگاه روش نواختن و شکل دسته و تکنیکهای نوازندگی در
ساز سه تار بسیار به تار نزدیک است.
جالب است بدانید سهتار در گذشته سه سیم (تار) داشته و اکنون چهار سیم دارد با گذشت زمان کسانی
چون ابونصر فارابی، ابوعلی سینا، صفی الدین ارموی و از متأخران ابوالحسن صبا لزوم افزایش یک
سیم دیگر (این سیم از نظر تاریخی سیم چهارم است ولی سیم سوم خوانده میشود) به این ساز را درک
کرده اند. سه تارهای امروزی دارای چهار سیم هستند.سیم سوم سه تار به سیم مشتاق معروف است و به
روایتی از ابوالحسن صبا این سیم را نخستین بار درویشی به نام مشتاق علیشاه به ساز سهتار افزوده
است.
اگر از صدادهی ساز سه تار بپرسید، سه تار دارای صدایی مخملی و ظریف بوده و از آنجایی که با
کنار ناخن انگشت سبابه دست راست نواخته میشود، صدای ساز ارتباط مستقیمی با اعصاب و روان
نوازنده پیدا میکند و از این رو سه تار را اغلب همدم اوقات تنهایی خواهنده اند.
البته می بایست اشاره کرد که در سه تار نوازی مدرن تجربه استفاده از مضراب سیمی تجربه ای موفق
بوده و با ایجاد صدایی شفاف و کریستالی کمک شایانی به گسترش امکانات ساز سهتار نموده است.
اجرای تک سیم هایی خاص و همچنین افزایش قدرت اجرای دینامیک های مختلف نیز از مزایای استفاده
از مضراب سیمی در نوازندگی سهتار است.
بدون شک همه ما با صدادهی زیبای ساز سه تار آشناییم و گه گاه زمزمه با این ساز را بر هر کار
دیگری ترجیح میدهیم تجربه نواختن ساز سه تار بسیار لذت بخش است و اگر به دنبال آشنایی و یادگیری
ساز سه تار هستیم آموختن ساز سه تار بدون در نظر داشتن محدودیت سنی برای تمامی افراد لذت بخش
خواهد بود البته در این میان حضور اساتید حرفه ای و صبور در آموزش سه تار از اهمیت ویژه ای
برخوردار است.
میرزا عبدالله، درویش خان، ابوالحسن صبا، احمد عبادی، نور علی برومند، یوسف فروتن، سعید
هرمزی، داریوش صفوت، جلال ذوالفنون، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، داریوش پیر نیاکان، عطا
جنگوک، داریوش طلایی، کیوان ساکت، مسعود شعاری، حمید متبسم، کیهان کلهر، محمد فیروزی، کیا
طبسیان، امیرحسین پورجوادی، قشنگ کامکار از جمله سه تار نوازان برجسته کشورمان هستند که بدون
شک با اجراهای سه تار نوازی ایشان آشنا هستید.