اثر موتزارت
اثر موتزارت
تاثیر موسیقی کلاسیک بر ذهن کودکان
وقتی به یک موسیقی گوش‌می‌دهیم، بخش‌های مختلف مغز ما شروع به فعالیت می‌کنند تا صدایی که می‌شنوند را پردازش‌کنند آن را از هم تفکیک می‌کنند تا بخش‌های مختلفی مثل ملودی، آهنگ، ریتم و ... را درک کنند بعد دوباره همه را به‌عنوان یک تجربه‌ی موسیقایی به هم وصل می‌کنند. مغز ما در مدت‌زمان بسیار کوتاهی این کار را انجام می‌دهد.
در نواختن موسیقی این پردازش بسیار پیچیده‌تر و وسیع‌تر است. هنگام نواختن یک ساز، مغز در حال پردازش همزمان چندین و چند داده‌ی مختلف است و بخش‌های مختلفی از مغز و همچنین بدن نوازنده در حال فعالیت و پردازش اطلاعات هستند.
پس آیا می‌توان گفت که گوش‌دادن به موسیقی یا نواختن آن انسان را باهوش‌تر می‌کند؟
اثر موتزارت اصطلاحی است که ممکن است در مورد آن شنیده باشید. شنیده شده که گوش‌دادن به آثار موتزارت هوش کودکان را افزایش می‌دهد یا در جنین، تاثیرات مثبتی ایجاد می‌کند، یا اینکه شادی‌آفرین است و .... برخی می‌گویند تنها در بهبود روحیه و آرامش نسبی موثر است و ارتباطی با هوش ندارد. برخی هم معتقدند که هیچ تاثیر ثابت‌شده‌ی علمی‌ای در این مورد وجود ندارد. برخی نیز شنیدن آن را در فراگیری موسیقی موثر می‌دانند.
این برای فروشندگان موسیقی ممکن است اتفاق خوبی باشد! اما آیا بر مبنای تحیقات علمی است یا خیر؟
۲۱آگست ۲۰۱۸
مصاحبه با دکتر دانکن استل(Duncan Astle) دانشگاه کمبریج
کیتی هایلر(Katie Haylor)این سوال را از دکتر دانکن می‌پرسد:
آیا گوش‌دادن به موسیقی کلاسیک می‌تواند کودک را باهوش‌تر کند؟
دکتر دانکن: اصطلاح «اثر موتزارت» از یک مقاله در سال ۱۹۹۳ آمد. محققین عملکرد ذهنی افراد را بلافاصله بعد از گوش‌دادن به موسیقی موتزارت بررسی‌کردند. این آزمایش روی بزرگسالان انجام شد ونتیجه این بود که عملکرد کوتاه مدت ذهن کسانی که به موسیقی موتزارت گوش‌داده بودند در انجام تمرینات فضایی خاص افزایش پیدا کرده است.
محققین در ابتدا واکنش خاصی نسبت به این نتایج نشان ندادند، اما این نتایج آنها را نسبت به این نظر که آیا شنیدن موسیقی موتزارت باعث افزایش هوش می‌شود یا نه حساس کرد.
در دهه‌ی نود، شخصی به نام دون کمپبل(Don Gampbell) کتابی با عنوان «اثر موتزارت: استفاده از قدرت موسیقی برای بهبود بدن، تقویت ذهن و بازیابی روح خلاق» منتشرکرد که سوء استفاده از این ایده بود که موسیقی کلاسیک و به‌خصوص موتزارت در بالا رفتن هوش موثر است.
کیتی: این تحقیقات بعدا هم روی بزرگسالان انجام شد نه بچه‌ها؟
دکتر دانکن: روی بچه ها انجام شد. او بعداً کتابی با عنوان «اثر موتزارت بر کودکان» منتشرکرد و یک تجارت را به‌وجود‌آورد. حتی یکی از ایالات آمریکایی بر روی این فکر سرمایه‌گذاری کرد.
کیتی: پس مبنای علمی این نظر چیست؟
دکتر دانکن: بسیار دشوار است اگر بخواهیم اثر موتزارترا در آزمایشات دیگر هم اثبات‌کنیم. چنانچه در تلاش‌هایی که در آزمایشات بعدی برای اثبات این موضوع انجام شد، نشان دادن نتایج مشابه با نتایج قبلی بسیار سخت بود.
فکر می‌کنم بر اساس نظرات فعلی، این تاثیر بیشتر اثر محرک و تحریک‌کننده است. تحقیقات دیگر نشان داده‌اند که اگر برای افراد موسیقی‌ای را که مورد علاقه‌ی آنهاست پخش‌کنیم، اثر مثبتی بر هیجانات و تحریک‌پذیری آنها دارد و ممکن است فواید کوتاه‌مدتی بر تمرینات ادراکی خاص داشته باشد. بنابراین به نظر می‌رسد به‌جای اینکه بر هوش افراد تاثیر بگذارد بیشتر بر هیجانات و تحریک‌پذیری موثر است.
کیتی: بنابراین می‌توانیم بگوییم که موسیقی کلاسیک لزوماً بر هوش کودکان تاثیرگذار نیست؟
دکتر دانکن: شواهد دقیقی برای اثبات و بیان دقیق این موضوع وجود ندارد.
کیتی: متوجه شدم.نواختن موسیقی چطور؟ آیا نواختن ساز می‌تواند تاثیرات مثبت داشته باشد؟
آیا شواهدی وجود دارد که اثبات‌کند نواختن یک ساز فواید ادراکی برای کودکان دارد؟
دکتر دانکن: مقایسه بین کودکانی که ساز می‌نوازند با کسانی که هیچ سازی نمی‌نوازند مقایسه‌ی ساده‌ای نیست، زیرا تفاوت‌های بسیاری در این بین وجود دارد و تحقیق دراین‌باره نیازمند مقایسه‌ها و اطلاعات وسیع‌تری است. اما مطالعات و تحقیقات خوبی صورت‌گرفته که در آنها دانشمندان کودکان را در طول زمان یا به صورت تصادفی مورد بررسی قرار داده‌اند و این مطالعات نشان داده‌اند که نواختن ساز تاثیرات مثبتی در مهارت‌های حرکتی و همچنین مهارت‌های شنیداری کودکان دارد. برخی از این تحقیقات از تصویربرداری مغزی استفاده‌کرده‌اند تا نشان دهند که قسمت‌هایی از مغز که با این مهارت‌ها در ارتباط هستند، تغییرات مثبتی داشته‌اند.برای مثال ارتباط بین دو نیمکره‌ی مغز با تمرینات موسیقی تقویت می‌شود. بنابراین می‌توان با اطمینان گفت که آموزش موسیقی می‌تواند در ادراک و مهارت‌های شناختی کودکان موثر و مفید باشد.
کیتی: گوش‌دادن به موسیقی چطور؟ اینکه در چه سن و سالی باشید و به چه نوع موسیقی‌ای گوش‌دهید چطور؟ آیا تاثیرات ادراکی وجود دارد؟
دکتر دانکن: باز هم اثبات وجود یک تاثیر ادراکی مستقیم سخت است، اما شواهد خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد گوش‌دادن به موسیقی در بهبود خلق و خو و کاهش استرس و بهترشدن عملکرد افراد تاثیرات مثبت دارد. اما این به معنی باهوش‌تر شدن نیست.
...
جورجیا: آیا شواهدی وجود دارد که مثلا برخی از ژانرهای موسیقی تاثیرات منفی هم داشته باشند؟
دکتر دانکن: بر هوش نه، اما همانطور که گفتیم موسیقی می‌تواند در خلق‌وخو موثر باشد و اگر برای مثال، شما به یک موسیقی خشن و تهاجمی گوش‌دهید، ممکن است در خلق‌وخوی شما تاثیرات کوتاه‌مدتی داشته باشد.
- Can listening to classical music make your kids smarter?, Interview with Dr Duncan Astle, Cambridge University. ۲۱ August 2018.Thenakedscientists - Science Interviews.https://www.thenakedscientists.com/articles/interviews/can-listening-classical-music-make-your-kids-smarter. ۶/۱۲/۲۰۱۹
- Jelena Vasilev .The Importance of Classical Music for Kids.۱۵th Sep 2014. https://novakdjokovicfoundation.org/the-importance-of-classical-music-for-kids/.۶/۱۲/۲۰۱۹
